Wiegwijs? De naam doet misschien niet meteen een belletje rinkelen, maar als we het over de consultatiebureaus hebben waar je kindje de eerste jaren gemeten, gewogen en gevaccineerd wordt, weet elke jonge ouder onmiddellijk waar het over gaat. Laten we eens kijken naar 100 jaar consultatiebureau Wiegwijs.
Rollercoaster
De eerste levensjaren van je kindje zijn zo bijzonder en overweldigend. Het is een rollercoaster, waar opperste geluk, maar ook slapeloze nachten, vervelende kinderziektes en zoveel onzekerheid elkaar in sneltempo opvolgen. In die periode ben je kwetsbaar en is contact met andere ouders, hulpverleners en deskundigen belangrijker dan ooit.
Consultatiebureau Wiegwijs is de afgelopen decennia al een paar keer van naam veranderd, maar de missie en de kern van de organisatie blijven dezelfde: tijdens de eerste 1000 dagen van een kind wil de organisatie een partner zijn voor jonge ouders en gaat ze resoluut voor een kansrijke start voor élk kind.
LEES OOK > Dit doen de eerste 1000 dagen ouderschap met je leven (en je zoekgeschiedenis)
Gratis consult
Wiegwijs vzw is vooral een organisator van consultatiebureaus, maar ook van inloopteams en Huizen van het Kind in Vlaanderen en Brussel. Samen met Kind en Gezin zorgt Wiegwijs ervoor dat er in bijna elke Vlaamse gemeente een consultatiebureau is, waar ouders gratis terechtkunnen met al hun vragen over de ontwikkeling en gezondheid van hun kindje. The place to be dus wanneer je tot over je oren in de pampers en de krampjes zit. Ouders zijn er welkom tot hun kind 3 jaar is, soms zelfs zes. Een ervaren team staat er in voor advies, controle en begeleiding. Dat team is multidisciplinair en bestaat uit een arts, verpleegkundigen en ervaren vrijwilligers.
Van De Weeg naar Wiegwijs
Het consultatiebureau is de plek waar je kindje gemeten en gewogen wordt. En waar het de nodige vaccinaties krijgt. ‘Het is intussen honderd jaar geleden dat de eerste consultatiebureaus in Vlaanderen werden opgericht’, zegt Ann Debaveye, die meer dan dertig jaar voor Wiegwijs werkt en er ook educatief medewerker is.
‘Net na de Eerste Wereldoorlog kende ons land veel armoede. De vrouwen uit de burgerij maakten zich zorgen en richtten daarom vrijwillig consultatiebureaus op voor jonge kinderen. In die tijd was er veel kindersterfte en met hun initiatief wilden ze er vooral op toezien dat kinderen voldoende gevoed werden.’ Initiatieven als ‘De Weeg’, of ‘De Melkdruppel’ schoten overal als paddenstoelen uit de grond.
Na verloop van tijd evolueerde de opdracht van die consultatiebureaus naar een meer medisch toezicht op kleine kinderen. In 1927 ontstond dan de nationale dienst Moeder- en Kindzorg KAV. Die organisatie groepeerde de verschillende initiatieven en begeleidde hen ook op vlak van boekhouding en administratie. Later wijzigde de naam in Kind & Preventie en in 2020 ging de organisatie verder als Wiegwijs. Vragen bij het ouderschap zijn normaal en met de nieuwe naam wil Wiegwijs vooral uitnodigend zijn naar ouders toe. Ze helpen ouders de juiste balans te vinden tussen wieg (kind) en wijs (de ouders).
LEES OOK > Dit moet je weten over de (nieuwe) groeicurven voor je baby
‘Het is een familiekroniek, mijn mama is ermee gestart’
Maria Tobback (82) herinnert zich nog goed hoe haar mama in 1951 het allereerste consultatiebureau oprichtte in Boom. ‘Ze ging rond bij de burgerij en verzamelde zo een mooie spaarpot voor de start van haar project. Mijn mama had zelf acht kinderen, maar was ontzettend geëngageerd. En dat heb ik van haar. Ik kreeg het met de paplepel mee en ben zelf ook nog altijd actief als vrijwilliger bij Wiegwijs. Het is mijn lang leven, ik ben ermee vergroeid.
Ik ga graag met mensen om, en kan goed luisteren, maar ook zwijgen. Dat moet hé, als ouders je in vertrouwen nemen. De andere vrijwilligers zijn vriendinnen geworden, en de verstandhouding met de dokters en vrijwilligers hier in Boom is bijzonder goed. Vroeger zat hier 1 vaste kinderarts, nu hebben er zeven of acht artsen een beurtrol, dat is het grootste verschil. En de ouders zijn diverser. Er is al eens een tolk nodig om alles goed te kunnen uitleggen.’
De vrijwilligers – intussen met 3.500 in heel Vlaanderen – zijn de spil van elk consultatiebureau. Straffe madammen, die ervoor zorgen dat alles op wieltjes loopt. Ze maken deel uit van een multidisciplinair team, dat bestaat uit een arts en verpleegkundigen. Het zijn de onthaalvrijwilligers die de ouders warm ontvangen, wegwijs maken in het bureau, het kindje meten en wegen en ook het gezondheidsboekje aanvullen. Ze zijn ervaren, geschoold en veelal zelf intussen grootouder. Met plezier en de glimlach staan ze ouders bij om hun kindje vlot en veilig door de eerste levensjaren te loodsen.
Annemie De Baets (72) ging in ’77 met haar eerstgeborene langs in ‘De Weeg’ en is er intussen een geëngageerde vrijwilliger. ‘Ik was net mama geworden en nieuw in Aalst. Ik werkte ook niet buitenshuis en leerde op de consultaties veel mensen kennen. Mensen onderschatten hoe belangrijk de gratis consultatiebureaus zijn. Zeker wanneer je leest dat meer dan 92% van de Vlaamse baby’s en peuters gevaccineerd zijn? Via vriendinnen werd ik zelf ook onthaalvrijwilliger. Er is in al die jaren veel veranderd, en toch ook niet. Mensen lijken vooral veel minder tijd te hebben. Maar het meten, het wegen en de invulboekjes, dat blijft grotendeels ongewijzigd.’
Welzijn van de jonge ouders
Toch is de werking ook door de jaren heen geëvolueerd. ‘Vroegere spitsten de artsen zich vooral toe op het controleren van de gezondheid van het kindje’, zegt Ann Debaveye van Wiegwijs. ‘Nu werken we vooral preventief. Naast een arts, is er ook telkens een verpleegkundige op de raadplegingen aanwezig. Die staat ook stil bij tandhygiëne, potjestraining of de veiligheid in huis. Er is ook meer aandacht voor het welzijn van de ouders. Zo screenen ze bijvoorbeeld naar postnatale depressie en is er meer aandacht voor borstvoeding.’
En ook inhoudelijk focust Wiegwijs steeds meer op vernieuwing. ‘We blijven ons vooral richten op de consultatiebureaus, maar verkennen graag nieuwe domeinen en gaan ook graag nieuwe samenwerkingen aan. Zo ondersteunen onze inloopteams de meest kwetsbare gezinnen, focussen we met Kind en Taal op het belang van de taalontwikkeling bij anderstalige gezinnen en brengen we jonge gezinnen samen in onze community.’
LEES OOK > Je kind meertalig opvoeden: zo pak je het aan
Wiegwijs, een heel laagdrempelige en lokaal verankerde partner dus in ouderschap, al honderd jaar lang.
De maatschappij is in beweging en ook Wiegwijs beweegt mee. Toch blijft de kern ongewijzigd: kindjes meten, wegen, vaccineren en samen met kersverse ouders naast de wieg van élk kind staan.
Wiegwijs vzw is een middenveldorganisatie die erkend is door Kind en Gezin als organiserend bestuur voor consultatiebureaus. Zin om ook vrijwilliger te worden bij Wiegwijs en ouders met hun kindjes in het consultatiebureau in jouw buurt hartelijk te ontvangen? Bekijk de website voor meer informatie.
Met een baby in huis ziet je leven er een pak anders uit. Onze nieuwsbrief voor jonge ouders groeit mee met je kindje en zit boordevol herkenbare verhalen en boeiende weetjes. Schrijf je hier snel in!
Gepubliceerd op: 08/07/2024