De geschiedenis van de wereld in een boek stoppen, en die zo verpakken dat jonge tieners zin krijgen om te lezen: wat een onderneming. Toch is dat precies wat Barbara De Munnynck heeft gedaan. Het zaadje werd geplant tijdens corona, en sinds begin dit jaar ligt Een kleine wereldgeschiedenis in 100 grote data in de boekenwinkel. Reden genoeg voor ons om de auteur een uur lang het hemd van het lijf te vragen.
Proeven van een rijke geschiedenis
Dit is je eerste boek. Waarom moest je het schrijven?
Barbara De Munnynck: Ik heb altijd al een boek willen schrijven, al toen ik pas afgestudeerd was als Germanist. Maar zonder ervaring of uitgeefcontract aan een boek beginnen, leek me wel heel gewaagd. Dus werd ik freelance journalist en
later eindredacteur bij Elle. Dat plan B was zo leuk dat een boek schrijven er niet van kwam.
Tot 2020, en corona. Mijn dochters konden niet naar school, en ik hoopte ze warm te maken voor lezen. Ik reikte mijn oudste dochter Kruistocht in spijkerbroek aan, van Thea Beckman, iets wat ik zelf heel graag heb gelezen op haar leeftijd. Maar dat kon haar niet boeien.
Ik had ook een boek van een Duits auteur, Ernst Grombrich, in de kast staan: Een kleine geschiedenis van de wereld. Daar hield ik ook erg van toen ik klein was. Maar ook dat sloeg niet aan.
Hoe fijn zou het zijn om een wereldgeschiedenis te schrijven op maat van de jeugd van vandaag, bedacht ik toen. Met korte verhalen, iets waar ze gewoon even in kunnen duiken, maar wat niet al te lang aandacht hoeft te vragen.
Kinderen lezen vandaag anders dan pakweg dertig jaar geleden, vermoed ik. Of grijpen minder snel naar een boek. De telefoon of tablet verleidt makkelijker, en daar hoef je vaak je aandacht niet zo heel erg bij te houden.
Barbara De Munnynck: Ja, maar het hoeft niet óf een boek óf de telefoon te zijn. Het kan ook en-en zijn. Maar dan moeten boeken mee evolueren.
Sommige boeken zijn evergreens — die van Roald Dahl bijvoorbeeld. Maar die dikke klassiekers zoals Kruistocht in spijkerbroek veel minder. Waarom die niet aanslaan? Volgens mijn dochter spelen ze zich af in werelden die haar niks zeggen, een oorlog bijvoorbeeld. Ze leest liever iets wat zich dichter bij huis afspeelt, op de middelbare school of zo.
Ik stond soms te dansen in mijn bureau van ‘Yes, dit moet erin!’
Boeken zoals De waanzinnige boomhut vinden dan weer wel veel lezers. Ik wou proberen om een even aantrekkelijk boek te schrijven, maar dan met een inhoud die stiekem wat ernstiger is. Een geschiedenisboek in een toegankelijke vorm en kleurige lay-out, maar zonder compromissen op inhoud. En ook niet op taal: ik vind het belangrijk dat de rijkdom van het Nederlands, met historische woorden en uitdrukkingen, niet verloren gaat.
Waar zijn we mee bezig?
Vier jaar nadat je het idee kreeg, ligt het boek er. Het duurde even voor je alle verhalen bijeengesprokkeld had en wist wat je wou vertellen met je wereldgeschiedenis?
Barbara De Munnynck: Ja, tijdens corona kwam ik er eerst gewoon niet aan toe. Het werk als eindredacteur bleef binnenlopen, en ik zat thuis met mijn dochters. Pas na een jaar stapte ik met het idee naar een uitgever en kon ik mijn honderd verhalen beginnen uitkiezen.
Ik wou een mix brengen van herkenbare mijlpalen in de geschiedenis en bewuste correcties op die klassieke overzichten. Dus zowel Napoleon en Columbus als verhalen uit niet-westerse beschavingen van vóór ze door het westen ‘ontdekt’ zijn.
En sterke vrouwen. Vrouwen blijven in de klassieke geschiedenis te vaak buiten beeld, en ik vond dat dat best ter sprake mocht komen in de verhalen.Ik wou ook niet te veel veldslagen in het boek. Die horen er wel bij, maar dan koos ik bij voorkeur voor een krijgsverhaal met een hoek af. Zoals dat van de Indische koning Asjoka, die in het strijdgewoel beseft: Waar zijn we mee bezig?
Het was mij erom te doen interessante historische momenten te bundelen die tijdloos zijn, of algemeen menselijk. Waar je vandaag nog iets aan hebt, of waar je uit kunt leren voor de toekomst. Het verhaal van de Eiffeltoren bijvoorbeeld, wat iets vertelt over hoe je kunt omgaan met negatieve feedback. Maar ook dat van Greta Thunberg en de klimaatproblematiek.
Ben je zelf verrast op je zoektocht voor dit boek?
Barbara De Munnynck: Ja hoor, ik heb verhalen gevonden die ik zelf vijf jaar geleden ook niet kende. Dan stond ik soms te dansen in mijn bureau van ‘Yes, dit moet erin!’ De grondlegger van de Japanse literatuur bijvoorbeeld, een vrouw die eigenzinnig Chinees zat te leren toen dat in Japan helemaal passé was, en die ‘te oud’ trouwde. Ze trok zich niks aan van conventies.
En David van Michelangelo. Dat iconische standbeeld was eigenlijk een herkansing voor een blok marmer waar een andere kunstenaar een foutje in had gekapt. Of de vikings die denken Rome te plunderen maar in een klein stadje zijn beland.
Je brengt al die verhalen vanuit een eigen perspectief: ze voelen heel vertrouwd en herkenbaar aan. Ook de titels doen geen gewichtige, geschiedenis bepalende gebeurtenissen vermoeden. De feiten en wist-je-datjes staan in de marge opgelijst. Het leesplezier staat duidelijk voorop.
Barbara De Munnynck: Als eindredacteur weet ik hoe belangrijk het is om de lezer te verleiden. Ik wou het dus een beetje opvatten als een boek vol columns. De geschiedkundige feiten en de bredere boodschap zitten in leuke verhalen verstopt.
Ik denk dat je op die manier misschien wel meer van de geschiedenis opslorpt dan wanneer je gewoon een feitelijk relaas te lezen krijgt. Je kunt je er meer in herkennen.
Ook de tekeningen werken het leesplezier in de hand. Illustratrice Isabelle Geeraerts heeft er veel kleur en humor in gestopt, en er een mooie layout aan gegeven. Zonder haar was het een ander boek geworden.
Het plezier van het lezen
Je hebt het boek geschreven met een lezerspubliek van 10- tot 14-jarigen voor ogen. Waarom precies die leeftijdsgroep?
Barbara De Munnynck: Het is de leeftijd die mijn dochter had toen ik het idee kreeg. De leeftijdsgroep van 10-14 jaar valt er zowat tussenuit. Ze zijn te oud voor een prentenboek, en te jong voor young adult-literatuur. Dit boek kunnen ze zelf lezen.
Maar door de korte vorm kun je het als ouder of grootouder ook samen met hen lezen, of als leerkracht in de klas. Door het samen te doen, en door te babbelen over al die opmerkelijke mensen, gebeurtenissen en plaatsen uit het verleden, hoop ik dat het plezier om te lezen aangewakkerd wordt. Zodat we hen niet verliezen als lezers.
Waarom is dat zo belangrijk dat kinderen en jongeren blijven lezen?
Waarom is dat zo belangrijk dat kinderen en jongeren blijven lezen?Barbara De Munnynck: Ik was zelf echt een boekenwurm. Dat leesvirus heb ik thuis opgedaan. Mijn moeder las veel, en vertelde aan tafel met het gezin verhalen na. Ze nam ons mee naar de bibliotheek en de boekenbeurs. Ik las heel erg uiteenlopende dingen, van de klassiekers van Monica Furlong en Jan Terlouw tot de Babysittersclub.
Ook vandaag lees ik nog steeds veel en graag, al merk ik dat het lezen ook bij mij onder druk staat. Maar ik weet hoeveel ik er zelf uit haal. Als ik er te weinig toe kom, is dat een barometer die aangeeft dat het minder goed met me gaat.
Lezen geeft me energie. Het is psychologisch verrijkend, het leert je empathie aan. Je geniet van een goed verhaal, van mooie taal. Het is ontspannend.
Ik vind leesbevordering dus echt belangrijk. Daarom hou ik met drie bevriende collega’s ook een boekenblog bij, This Is How We Read. Je kent ons misschien van de scheurkalenders met 365 boekentips? Het maakt me ook altijd blij als ik een foto zie van een kind dat enthousiast een boek zit te lezen.
Van 9 tot 99 jaar
Je hebt net een auteursresidentie achter de rug, in een klas in de richting Elektriciteit van GTSM, School voor Wetenschap & Techniek in Merchtem. Hoe was dat?
Barbara De Munnynck: Het was een project van Literatuur Vlaanderen. Ze sturen schrijvers naar een klas jongeren die niet graag of moeilijk lezen, met de bedoeling om hen te prikkelen en positief uit te dagen.
Ik stond in een klas van 16-jarigen. Dat vond ik best spannend, maar ze gingen verrassend vlot mee in mijn verhaal. Ze vonden het boek niet saai, en durfden zich bloot geven in de klasgroep.
We lazen uit het boek, en maakten de vertaalslag van de verhalen naar hun eigen leven. Ze schreven uiteindelijk zelf elk een verhaal over een mijlpaal uit hun eigen geschiedenis. Het was een heel erg leuke ervaring.
En nu, what’s next? Rijpt er al een tweede boek? Of moet er nog eens twintig jaar over gaan?
Barbara De Munnynck: Tja, dat het zo lang geduurd heeft … Misschien had ik dit boek twintig jaar geleden ook niet kunnen schrijven. Toen had ik al mijn ervaring als eindredacteur nog niet, en vooral: toen had ik nog geen kinderen.
Eigenlijk was ik altijd van plan om een boek voor volwassenen te schrijven. Het is dus iets anders geworden, met ‘dank’ aan corona. Maar ook van volwassenen kreeg ik erg positieve reacties. Ook voor hen is het leuk om eens een boek te kunnen vastpakken waarin je niet hele dikke hoofdstukken moet uitlezen om iets mee te krijgen. Het is dus net als met gezelschapspelletjes: van 9 tot 99 jaar.
Sinds Een kleine wereldgeschiedenis in de winkels ligt, kriebelt het om aan een volgend boek te beginnen, maar het is er nog niet van gekomen. In september begin ik te schrijven – maar aan welk project, dat verklap ik nog even niet.
We zijn al benieuwd … Bedankt voor dit interview!
Barbara De Munnynck is schrijver, spreker en freelance journalist. Ze maakt deel uit van het literair collectief This Is How We Read. Haar boek Een kleine wereldgeschiedenis in 100 grote data (2024, Pelckmans) is literaire non-fictie voor jonge en minder jonge geschiedenisfans. Het boek werd warm onthaald, ook in onderwijskringen. Wie lid is van de Gezinsbond kan het in Standaard Boekhandel aankopen met spaarkorting.
De Gezinsbond is partner van het Leesoffensief, dat zo veel mogelijk Vlamingen wil mobiliseren om te lezen, voor te lezen of samen te lezen.
Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 21/06/2024